Wiele gatunków ptaków śpiewających do nawigacji i sprawnego poruszania się po niebie wykorzystuje pole magnetyczne ziemi. Jak wykazały badania: zdolność tę mogą zakłócać fale radiowe.
Jeszcze w 2014 roku profesorowie Henrik Mouritsen z Niemiec i Peter z Wielkiej Brytani wraz ze swoimi współpracownikami wykazali, że elektrosmog (szum elektromagnetyczny wytwarzany przez człowieka) generowany na przykład przez elektryczne urządzenia gospodarstwa domowego, upośledza zdolność ptaków wędrownych do wykorzystywania ziemskiego pola magnetycznego do orientacji (tzw. magnetorecepcji). To sprawia, że ptaki mogą się "gubić" i mieć problemy z odnalezieniem prawidłowej drogi.
Częstotliwości radiowe, które dezorientują ptaki. Eksperymenty na pokrzewkach czarnołbistych
Aby móc dokładniej ustalić które fale radiowe zaburzają sygnały pola magnetycznego ptaków, eksperci przeprowadzili badania behawioralne na pokrzewkach czarnołbistych. Wcześniejsze eksperymenty (z roku 2022) wykazały, że fale radiowe o częstotliwości od 75 do 85 megaherców mogą zakłócać zmysł magnetyczny tych małych, migrujących na średnie i dalekie dystanse ptaków śpiewających.
Teraz ustalono, że zakłócenia orientacji mogą być powodowane przez częstotliwości wykorzystywane do emisji programów radiowych i telewizyjnych oraz przez CB radio. Inaczej sprawa wygląda w przypadku fal stosowanych w sieciach komórkowych, które wykorzystują na tyle wysokie częstotliwości, że nie zaburzają one ptasiej orientacji.
Odkrycie to potwierdza teorię, zgodnie z którą „kompas magnetycznny” ptaków opiera się na efekcie kwantowo-mechanicznym (znanym jako mechanizm par rodnikowych).
Elektrosmog wpływa na procesy zachodzące w komórkach siatkówek oczu ptaków
Ptakom wędrownym nawigację umożliwiają złożone procesy kwantowo-fizyczne, zachodzące w niektórych komórkach siatkówek oczu. Naukowcy przyjrzeli się więc zależnościom między tym mechanizmem a górną, graniczną częstotliwością, powyżej której orientacja ptaków zostaje niezakłócona.
Badacze przeprowadzili eksperymenty z częstotliwościami od 140 do 150 oraz od 235 do 245 megaherców i wykazali, że fale radiowe w obu tych pasmach częstotliwości nie wpływają na zmysł kompasu magnetycznego ptaków, co potwierdziło teoretyczne przewidywania.
Przeprowadzone zostały także symulacje komputerowe, dotyczące zjawisk z zakresu mechaniki kwantowej zachodzących wewnątrz wrażliwego na światło białka, które posiada niezbędne właściwości magnetyczne. Na podstawie tych obliczeń udało się jeszcze dokładniej ustalić częstotliwość odcięcia: 116 megaherców. Fale powyżej tej częstotliwości miałyby jedynie słaby wpływ na orientację magnetyczną ptaków.
Nasze eksperymenty, w połączeniu ze szczegółowymi przewidywaniami teoretycznymi, dostarczają mocnych dowodów, że magnetoreceptor ptaków wędrownych opiera się na parze rodników zawierających flawinę, a nie na zupełnie innym rodzaju receptora, na przykład opartym na nanocząstkach magnetycznych” – wyjaśnił Mouritsen.
Te ustalenia pozwolą lepiej chronić ptaki wędrowne, które zatrzymują się na odpoczynek np. w rezerwatach przyrody.
