Kleszczy z roku na rok jest coraz więcej. Jeszcze w 2013 liczba osób cierpiących z powodu chorób odkleszczowych wynosiła niecałe 42 tysiące. W 2021 roku do lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej zgłosiło się już 85 tysięcy osób, u których rozpoznano jedną z chorób odkleszczowych, m.in. boreliozę lub zapalenie mózgu. W roku 2022 liczba ta ponownie wzrosła, tym razem do około 95 tysięcy. A w tym roku może być jeszcze gorzej, bo tylko do maja 2023 zanotowano prawie 5 tysięcy zachorowań na boreliozę, a warto podkreślić, że początek roku nie jest okresem wzmożonej aktywności kleszczy (dla porównania: w okresie od stycznia do kwietnia 2022 roku podobnych przypadków było dwukrotnie mniej).
Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Przyczyny, objawy i konsekwencje
Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu to główne choroby wywoływane na skutek ugryzienia kleszcza. Borelioza jest chorobą wielonarządową, natomiast kleszczowe zapalenie mózgu dotyczy przede wszystkim układu nerwowego.
Choroby te wywoływane są przez kleszcza pospolitego, zakażonego bakteriami (borelioza) lub wirusami (KZM), które w momencie wkłucia się kleszcza w skórę dostają się do ludzkiego organizmu wraz z jego śliną. Im dłużej pajęczak pozostaje wczepiony tym większe ryzyko zachorowania i późniejszych powikłań.
Borelioza - objawy
W przypadku chorób odkleszczowych objawy mogą wystąpić nawet po kilku latach od ugryzienia kleszcza. Do wczesnych objawów, czyli takich, które pojawiają się przed upływem sześciu miesięcy, można zaliczyć:
- rumień wędrujący
- chłodniak limfocytowy (czerwony lub sinoczerwony guzek, bezbolesny)
- objawy grypopodobne, tj. podwyższona temperatura ciała, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe
Nieleczona borelioza po latach może prowadzić do zapalenia mózgu, zapalenia opon mózgowych, porażenia nerwu twarzowego i wzrokowego, zapalenia stawów, sztywności szyi, drętwienia kończyn, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia i wsierdzia. Choroba może też powodować zmiany neurologiczne, wpływające np. na zaburzenia nastroju i widoczne zmiany zachowania.
Kleszczowe zapalenie mózgu - objawy
Wywoływane jest przez wirusa, który atakuje komórki nerwowe w mózgu oraz otaczające go struktury. W pierwszej, wczesnej fazie, objawy KZM są podobne do tych, które występują przy boreliozie, czyli gorączka i objawy grypopodobne.
W drugiej fazie natomiast dochodzi do poważnych zmian w centralnym układzie nerwowym, które powodują następujące objawy:
- silny ból głowy
- sztywność karku
- napady padaczkowe
- zaburzenia równowagi i świadomości
Nieleczone KZM może prowadzić do śmierci.
Jak usunąć kleszcza?
Kleszcze mogą zaatakować praktycznie wszędzie - znajdują się w lasach, na łąkach, polach, a nawet na przydomowych trawnikach. Okres ich aktywności przypada przede wszystkim na czas od wiosny do późnej jesieni, ale obecnie, w dobie globalnego ocieplenia i coraz łagodniejszych zim, mogą się one pojawiać praktycznie przez cały rok. Dlatego spędzając czas na świeżym powietrzu należy dokładnie sprawdzić czy jakiś pajęczak nie upodobał sobie nas jako żywiciela.
W przypadku dostrzeżenia kleszcza na swoim ciele należy jak najszybciej działać! Usuwając kleszcza trzeba postępować bardzo ostrożnie, ponieważ w przypadku urwania odwłoka głowa zostaje w ciele co może prowadzić do dalszego rozwoju chorób.
Aby bezpiecznie i prawidłowo usunąć kleszcza najlepiej jest skorzystać ze specjalnych zestawów, które dostępne są m.in. w aptece i które zawierają dokładne instrukcje jak postępować.
Jeśli zdecydujesz się na samodzielne wyciągnięcie kleszcza będziesz potrzebować pęsety i środka do dezynfekcji. Chwyć pasożyta pęsetą łapiąc go tak blisko skóry jak to tylko możliwe, a następnie pewnym ruchem wyciągnij go pionowo do góry. Po wszystkim zdezynfekuj miejsce, w którym znajdował się kleszcz.
Pamiętaj, by nigdy nie dotykać pasożyta gołymi rękami!
